Z powierzchni ziemi właśnie zniknął budynek dawnej kościańskiej cukrowni, w którym znajdowała się część produkcyjna. Przypominamy krótko historię tego zakładu produkcyjnego funkcjonującego w Kościanie przez ponad 100 lat. Publikujemy także zdjęcia przed rozbiórką oraz w jej trakcie.

Burzenie pozostałości po byłej cukrowni na zlecenie obecnego właściciela rozpoczęło się 8 marca. Zdecydował się na taki krok ze względów bezpieczeństwa. Wyburzony została dawna część produkcyjna, natomiast kotłownia, biurowiec i komin pozostaną. Są bowiem objęte ochroną konserwatorską. – Chodzi nam przede wszystkim o bezpieczeństwo i o posprzątanie tego miejsca. Zdecydowaliśmy się na to właśnie teraz miedzy innymi dlatego, że w sąsiedztwie są jakieś plany budowlane i za chwilę trudno byłoby się dostać do tego miejsca ciężkim sprzętem – tłumaczy Zbigniew Kaczor, właściciel obiektu.

Dodaje, że nie ma jeszcze planów inwestycyjnych co do byłej fabryki. – Obecnie czekam na decyzję Urzędu Miejskiego Kościana odnośnie warunków zabudowy. Były ustalane dawno temu i trochę się wykluczają. To są głównie sprawy techniczne – tłumaczy właściciel. Uspokaja jednocześnie, że cukrowski komin, który jest charakterystycznym punktem dla krajobrazu Kościana, nie zniknie.

Uwiecznienie tego miejsca

Już od kilku lat było wiadomo, że dawna fabryka się zmieni. By zachować w pamięci pozostałości tego miejsca, w 2020 roku  ówczesny dyrektor Kościańskiego Ośrodka Kultury Janusz Dodot i nieżyjący już niestety kościański fotoreporter Bogdan Ludowicz zrealizowali wspólny projekt fotograficzny. Z kolei Krzysztof Szała z KOK-u dokumentował ich pracę. Przy okazji tej prezentacji kościański historyk Łukasz Urbaniak przygotował opis historyczny cukrowni.

[FOTORELACJA]1701[/FOTORELACJA]

Historia cukrowni

Łukasz Urbaniak przy przygotowywaniu swojej prezentacji bazował na publikacji Towarzystwa Miłośników Ziemi Kościańskiej pod redakcją Jerzego Zielonki pt. „Fabryka i ludzie”. My przytaczamy kilka informacji z tekstu Łukasza Urbaniaka.

Historia kościańskiej cukrowni rozpoczęła się w 1881 roku, choć idea założenia w mieście cukrowni kiełkowała już od 1875 roku. Budowę rozpoczęto w 1880 roku i wystarczył tylko rok, by uruchomić produkcję. Ponadto w 1881 roku założono „Towarzystwo Akcyjne – Cukrownia w Kościanie”, które porządkowało kwestie formalne. Nadzór nad powstającym projektem budowlanym sprawował chemik – późniejszy pierwszy dyrektor inż. Horst Greiner. Zainwestowano w najnowocześniejsze maszyny i infrastrukturę. Wybór miejsca powstania cukrowni również nie był przypadkowy. Ze względu na sąsiedztwo dworca i toru kolejowego był idealnym miejscem dającym możliwość rozwoju przedsiębiorstwa. Symbol zakładu – pierwszy ceglany komin wznosił się na wysokość 62,6 m i miał średnicę 1,7 m.

Proces produkcyjny nieustannie udoskonalano, a fabryka w okresach między kampaniami była rozbudowywana i modernizowana. Cukrownia świetnie prosperowała do 1914 roku. Okres I wojny światowej, ale również powojenny był już ciężkim czasem. Dawną świetność udało się przywrócić w 1925 kiedy to przeprowadzono niemal pełną modernizację przedsiębiorstwa.

Wybuch kolejnej wojny, okres okupacji hitlerowskiej, a następnie lata powojenne to kolejny trudny czas dla cukrowni. Wraz z końcem 1949 roku zakład został upaństwowiony. Inwestycje i modernizacje zakładu nie były imponujące aż do lat 70. XX wieku, gdy nastąpiła generalna modernizacja cukrowni.

24 lipca 1991 roku do rejestru handlowego wpisano przedsiębiorstwo „Cukrownia Kościan S.A.”, a zakład z optymizmem spoglądał w przyszłość. Początek XXI wieku okazał się jednak dla zakładu tragiczny. Jako część wielkiego holdingu kościańska cukrownia została zamknięta w 2004 roku, a następnie rozpoczęto jej rozbiórkę oraz parcelację terenu.

Zdjęcia:
Krzysztof Szała (Pozostałości cukrowni przed rozbiórką. Lipiec 2020. Dokumentacja pracy B. Ludowicza i J. Dodota)
Milena Waldowska (Pierwszy etap rozbiórki. Marzec 2023)
Michał Liwerski (Dalsze etapy rozbiórki. Marzec i kwiecień 2023)